მექანიკური მოძრაობის ფარდობითობა
  1. მექანიკური მოძრაბის დაკვირვება შეიძლება მხოლოდ სხვა სხეულებთან შეფარდებით. სხეულის მდებარეობის ცვლილების აღმოჩენა შეუძლებელია თუ არ გვაქვს რაიმე შესადარებელი.
  2. ათვლის სხვადასხვა სისტემებში ფიზიკური სიდიდეები (სიჩქარე, აჩქარება, გადაადგილება და სხვ.), რომლებიც ერთი და იმავე სხეულის მოძრაობას ახასიათებენ, შეიძლება იყოს სხვადასხვა.
  3. მოძრაობის ხასიათი, მოძრაობის ტრაექტორია და ა.შ. შეიძლება იყოს სხვადასხვა ათვლის სხვადასხვა სისტემასი ერთაიგივე სხეულისთვის.
 

ვტქვათ პრი ათვლის სისტემა მოძრაობს მუდმივი  სიჩქარით ერთმანეთის მიმართ. უძრავ К სისტემაში А წერტილის მდებარეობა მოცემულია  ვექტორით, ხოლო მოძრავ К1 სისტემაში - ვექტორით . ნახაზიდან ვხედავთ, რომ \(" rel="lightbox" src="http://physics.aidio.net/images/konspeqt/meqmozfar/image008_1.png" style="border: 0px; width: 83px; height: 28px;" />. ეს განტოლება საშუალებას იძლევა გადავიდეთ ერთი ათვლის სისტემიდან მეორეში.

ამასტან, ვთვლით, რომ ორივე ათვლის სისტემაში დრო ერთნაირად მიდის.

პირობითად К სისტემას ვუწოდოთ უძრავი, ხოლო Кსისტემას  - მოძრავი.

მაშინ  შემთხვევისთვის, როცა y და z კოორდინატები არ იცვლება, მივირებთ:

 გალილეის გარდაქმნები.

 

ამ განტოლებებიდან გამომდინარეობს:

- ორ წერტილს შორის მანძილი აბსოლუტურია, ანუ არ არის დამოკიდებული ათვლის სისტემის არჩევაზე. ვთქვათ უძრავ ათვლის სისტემასი წერყლების კოორდინატებია x და x', ხოლო  მოძრავში x1 და x1'. მასინ;   

გავყოთ განტოლების მარჯვენა და მარცხენა ნაწილები დროის იმ შუალედზე, რომელსი მოხდა გადაადგილება.

მივიღებთ: \)" class="img-middle" rel="lightbox" src="http://physics.aidio.net/images/konspeqt/meqmozfar/image018_1.png" style="border: 0px; vertical-align: middle; width: 82px; height: 37px;" />

სიჩქარეების შეკრების კანონს. აქ უძრავი სისტემის მიმართ წერტილის სიჩქარე მოძრავი ათვლის სისტემისადმი წერტილის სიჩქარისა და თვით მოძრავი ათვლის სისტემის უძრავი ათვლის სისტემისადმი სიჩქარის ვექტორული ჯამის ტოლია.

$" class="img-middle" rel="lightbox" src="http://physics.aidio.net/images/konspeqt/meqmozfar/image018_1.png" style="border: 0px; vertical-align: middle; width: 82px; height: 37px;" />

მოძრავი ათვლის სისტემის სიჩქარეს უძრავი ათვლის სისტემის მიმართ გადატანითი სიჩქარე ეწოდება.

 

ამოცანების ამოხსნისას ხშირად მოხერხებულია დედამიწისადმი მოძრავი ერტერთი სხეული ჩავთვალოთ უძრავად. მაშინ ამ ათვლის სისტემაში დედამიწის სიჩქარე სიდიდით მოცემული სხეულის სიჩქარის  ტოლი იქნება და მიმართულებით მისი საპირისპირო.

 

თუ სიცქარეების v1 და u მიმართულებები ემთხვევა ერთმანეთს (სხეულები ერთმანეთს უახლოვდება), მასინ მათი პროექციები იკრიბება, თუ საპირისპიროდ არიან მიმართულნი (სხეულები შორდებიან ერტმანეთს) – აკლდება.

თუ სიჩქარეებს შორის კუტხე მართია - , თუ კუთხე ნებისმიერია, მაშინ აუცილებელია კოსინუსების თეორემის გამოყენება: .

 

ეს დასკვნები სამართლიანია ვაკუუმში სინათლის სიჩქარეზე (3.108მ/წმგაცილებით ნაკლები სიჩქარეებისთვის.